نا گفته ها

      فریدالدین ابو حامد محمد بن ابوبکر ابراهیم بن اسحاق حضرت عطار نیشابوری، یکی از عارفان نام آور ایران در اواخر قرن ششم و اویل قرن هفتم هجری قمری است. بنا بر آنچه که تاریخ نویسان گفته اند بعضی از آنها سال ولادت او را ۵۱۳ و بعضی سال ولادتش را ۵۳۷ هجری.ق، می دانند. او در قریه کدکن یا شادیاخ که در آن زمان از توابع شهر نیشابور بوده به دنیا آمد. از دوران کودکی او اطلاعی در دست نیست جز اینکه پدرش در شهر شادیاخ به شغل  عطاری که همان دارو فروشی بود مشغول بوده که بسیار هم در این کار ماهر بود و بعد از وفات پدر، فریدالدین کار پدر را ادامه می دهد و به شغل عطاری مشغول می شود. او در این هنگام نیز طبابت می کرده و اطلاعی در دست نمی باشد که نزد چــه کسی طبابت را فرا گرفته، او به شغل عطاری و طبابت مشغول بوده تا زمانی که آن اتفاق روحی در وی به وجود آمد . در این مورد داستانهای مختلفی بیان شده که معروفترین آن این است :

“روزی عطار در دکان خود مشغول به کار بود که درویشی به آنجا رسید و چند بار با گفتن جمله چیزی برای خدا بدهید از حضرت عطار کمک خواست ولی او به درویش چیزی نداد. درویش به او گفت: ای خواجه تو چگونه می خواهی از دنیا بروی؟ عطار گفت: همانگونه که تو از دنیا می روی. درویش گفت: تو مانند من می توانی بمیری؟ عطار گفت: بله، درویش کاسه چوبی خود را زیر سر نهاد و با گفتن کلمه الله از دنیا برفت. عطار چون این را دید شدیداً متغیر شد و از دکان خارج شد و راه زندگی خود را برای همیشه تغییر داد.”

او بعد از مشاهده حال درویش دست از کسب و کار کشید و به خدمت شیخ الشیوخ عارف رکن الدین اکاف رفت که در آن زمان عارف معروفی بود و به دست او توبه کرد و به ریاضت و مجاهدت با نفس مشغول شد و چند سال در خدمت این عارف بود.

حضرت عطار سپس قسمتی از عمر خود را به رسم سالکان طریقت در سفر گذراند و از مکه تا ماوراءالنهر به مسافرت پرداخت و در این سفرها بسیاری از مشایخ و بزرگان زمان خود را زیارت کرد و در همین سفرها بود که به خدمت مجدالدین بغدادی رسید. گفته شده در هنگامی که شیخ به سن پیری رسیده بود بهاءالدین محمد به همراه پسرش حضرت مولانا  به عراق سفر می کرد که در مسیر خود به نیشابور رسید و توانست به زیارت حضرت عطار برود، شیخ نسخه ای از اسرار نامه خود را به جلال الدین که در آن زمان کودکی خردسال بود داد. ایشان مردی پر کار و فعال بوده چه در آن زمان که به شغل عطاری و طبابت اشتغال داشته و چه در دوران پیری خود که به گوشه گیری از خلق زمانه پرداخته و به سرودن و نوشتن آثار منظوم و منثور خود مشغول بوده است.

 در مورد وفات او نیز گفته های مختلفی بیان شده و برخی از تاریخ نویسان سال وفات او را ۶۲۷ هجری .ق، می دانند و برخی دیگر سال وفات او را ۶۳۲ و ۶۱۶ , ولی بنا بر تحقیقاتی که انجام گرفته بیشتر محققان سال وفات او را ۶۲۷ هجری .ق دانسته اند. در مورد چگونگی مرگ او نیز گفته شده که او در هنگام یورش مغولان به شهر نیشابور توسط یک سرباز مغول به شهادت رسیده و شیخ بهائی در کتاب معروف خود کشکول این واقعه را چنین تعریف می کند :

وقتی لشکر تاتار به نیشابور رسید اهالی نیشابور را قتل عام کردند و ضربت شمشیری توسط یکی از مغولان بر دوش شیخ خورد که شیخ با همان ضربت از دنیا رفت و نقل کرده اند که چون خون از زخمش جاری شد شیخ بزرگ دانست که مرگش نزدیک است. با خون خود بر دیوار این رباعی را نوشت:

  در کوی تو رسم سرفرازی اینست      مستان تــو را کمینه بـازی اینست
  با این همـــه رتبه هیچ نتوانم گفت      شاید که تورت بنده نوازی اینست

مقبره  حضرت عطار در نزدیکی شهر نیشابور قرار دارد و چون در عهد تیموریان مقبره اوخراب شده بود به فرمان امیر علی شیرنوایی وزیر سلطان حسین بایقرا مرمت و تعمیر شد .

حضرت مولانا در وصف ایشان می فرمایند:

    هفت شهر عشق را عطار گشت     ما هنوز اندر خم یک کوچه ایم

آثار حضرت عطار به دو دسته منظوم و منثور تقسیم می شود. آثار منظوم او عبارت است از:

- دیوان اشعار که شامل غزلیات , قصائد و رباعیات می باشد.

- مثنویات

الهـی نامـه ، اسرار نــامه ، مصیبت نــامه ، وصلت نامه ، بلبــل نامه ، بی سر نامه، منطق الطیر، جواهر الذات، حیدر نامه، مختار نامه و خسرو نامه،. از میان این مثنویهای عرفانی , بهترین و شیواترین آنها که به نام دّر مثنویهای او به شمار می آید منطق الطیر است که موضوع آن پرندگان ویک پرنده داستانی به نام سیمرغ است طوریکه منظور از پرندگان سالکان راه حق و مراد از سیمرغ وجودحضرت حق تعالی است .این منظومه یکی از شاهکارهای زبان فارسی

 -آثار منثور حضرت عطار:

یکی از معروفترینآثار منثور حضرت عطار تذکرة الاولیاست که لینک دانلود آنرا برایتان به ارمغان می گذارم .