نا گفته ها

شيخ سعدالدين محمود بن امين الدين عبدالکريم بن يحيي شبستري از عرفا و شعراي نامي قرن هفتم و هشتم هجري است. او در سال ۶۸۷ه. در ايام سلطنت کيخاتوخان در قصبه شبستر واقع در هشت فرسخي تبريز متولد شد و در عهد سلطان محمد خدابنده و ابوسعيد بهادرخان در شهر تبريز مرجع علما و فضلا بود.

شبستري پس از کسب دانش در تبريز به مسافرت در شهرهاي مختلف پرداخته و در سفر به مصر، شام، حجاز از علما و مشايخ اين سرزمين ها کسب دانش توحيد کرده است. او خود در اين باره مي گويد:

 مدتي من زعمر خويش مديد

صرف کردم به دانش توحيد

در سفرهــا به مصـــر و شام و حـجاز

کردم اي دوست روز و شب تک و تاز

سال و مه هم چو دهر ميگشتم

ده ده و شهــر شهـر مي گشتم

گاهي از مه چراغ مي کردم

گــاه دود چــراغ مي خوردم

علمـــا و مشــايـخ ايــن مــــن

بس که ديدم به هر نواحي من

جمع کردم بسي کلام غريب

کـردم آنگـه مصّنفات عجيب

هم چنين شيخ محمد در سفري به کرمان در آنجا تاهل گزید و در آن شهر صاحب فرزندانی شد.  جمعي ازفرزندان ايشان اهل قلم و کمال بوده و به خواجگان شهرت يافته اند.
شبستري پسري به نام عبدالله داشته که جواني فاضل و کامل و ماهر در علوم مختلف به خصوص رياضي بوده است.

وي در سال ۹۲۶ه. از جانب سمرقند به دربار روم رفته و سلطان سليم او را تعظيم بسيار کرده است.

شيخ عبدالله مثنوي به نامه شمع و پروانه به نام سلطان سليم سروده و نيز رساله اي به زبان فارسي در قواعد معما به نام سلطان مذکور نوشته است.

شبستري سرانجام به تبريز باز گشته و در سال ۷۲۰ه. در ۳۳ سالگي وفات

يافته و  در شبستر وسط باغچه گلشن  مدفون شده است.

بعضي ها معتقدند که چون شبستري وصيت کرده که او را پاي مزار شيخ بهاءالدين دفن کنند و سال وفات بهاءالدين ۷۳۸ه. است و هم چنين چون باباابي سبشتري در وقت موت شبستري حاضر بوده و در همان ماه وفات شبستري فوت نموده و تاريخ وفات باباابي ۱۷ ربيع الاول سال ۷۴۰ ه. است؛ پس سال وفات شبستري هم بايد  ۷۴۰ ه.  باشد ضمنا با توجه به تجديد عمارت هاي مکرر مقبره شبستري احتمال آن داده شده که تاريج فوت نوشته شده بروي مزارش تغيير کرده باشد.

بعضي از معاصران، تاريخ وفات شيخ محمود را همان ۷۲۰ ه. پذيرفته اند ولي تولد او را پيش از سال   ۶۸۷ ه. حدس زده اند و دليل آن را هم بعيد بودن ۲۶ سالگي شبستري براي شهرت فراوان او در عهد خدابنده ذکر کرده اند.

شبستري پيرو مذهب سنت و جماعت و معتقد به عقايد اشعريان بوده است. لاهيجي شرح دهنده گلشن راز شيخ بوده و مرشد شبستري را امين الدين مي نويسد.

خود شيخ محمود نيز در مثنوي سعادت نامه از امين الدين ياد ميکند:

       شيخ و استـاد مـن اميـن الـدين               دادی الحق جوابهای چنين

برخي هم استاد او را بهاءالدين يعقوبي تبريزي دانسته؛ اما با استنباط از عبارت صاحب روضات الجنان ميتوان هر دوي آنها را از اساتيد وي دانست.

 آثارشیخ محمود شبستري:

الف- آثار منظوم (ا- گلشن راز، ۲- سعادت نامه)

ب- آثار منثور (۱- حق اليقين في معرفة رب العالمين، ۲- مرآ‌ََْة المحققين، ۳- شاهد يا شاهد نامه)